DİSK-AR: PAHALILIK HIZ KESMİYOR!

DİSK-AR: Pahalılık hız kesmiyor! Dört aylık resmi enflasyon yüzde 19!

* TÜİK’in tüketici fiyat endeksine (TÜFE) göre yıllık resmi enflasyon yüzde 69,80!
* Fiyat artışı sürüyor. Nisan 2023’te yüzde 2,39 olan aylık enflasyon oranı Nisan 2024’te yüzde 3,18, Nisan 2023’te yüzde 43,68 olan yıllık enflasyon oranı ise Nisan 2024’te yüzde 69,80 olarak gerçekleşti.
* Resmi gıda enflasyonu yüzde 68,5, dar gelirlinin gıda enflasyonu yüzde 107,6!
* Resmi verilere göre 2005’ten bu yana ortalama fiyatlar 22,1 kat, gıda fiyatları ise 32,4 kat arttı!
* TÜİK, DİSK tarafından açılan ve kesinleşen davanın gereğini derhal yerine getirmeli, madde fiyat listesini açıklamalıdır!
* TÜİK hissedilen enflasyon oranlarını da açıklamalıdır.

2024 Nisan dönemine ait TÜİK Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) 3 Mayıs 2024’te yayımlandı. TÜİK verilerine göre TÜFE’deki (2003:100) değişim 2024 Nisan’da bir önceki aya göre yüzde 3,18, on iki aylık ortalamalara göre yüzde 59,64 ve bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 69,80 oldu. 2024 yılının ilk dört ayında ortalama fiyat artış oranı ise yüzde 18,72 olarak gerçekleşti. 2024 Nisan döneminde en yüksek fiyat artışı yıllık yüzde 103,86 ile eğitim oldu. İkinci en yüksek fiyat artışının görüldüğü harcama grubu yıllık yüzde 95,82 artışla lokanta ve oteller olurken üçüncü harcama grubu ise yüzde 80,39 ile ulaştırma oldu.

Ancak TÜİK madde fiyat listesini Haziran 2022’den bu yana açıklamadığı için ürün ve hizmet bazında ortalama fiyatlar tam olarak bilinmiyor. TÜİK, DİSK tarafından açılan ve kazanılan davaya rağmen yargı kararını uygulamayı reddetti. Bu nedenle enflasyon oranını hesaplanmasına kaynak teşkil eden madde fiyat listesi görülemiyor. 

Kesinleşen yargı kararını uygulamayı reddeden TÜİK Başkanlığı görevini yapmalı ve kesinleşen yargı kararını gecikmeksizin yerine getirerek madde sepeti ortalama fiyat listesini derhal açıklamalıdır.

Resmi gıda enflasyonu yüzde 68,5 iken dar gelirlinin gıda enflasyonu yüzde 84-108 bandında!

TÜİK, Nisan 2024 döneminde gıda enflasyonunu yüzde 68,5 olarak açıkladı. Ancak bu enflasyon halkın hissettiği gerçek enflasyonu yansıtmaktan oldukça uzak bir oran. DİSK-AR’ın TÜİK verilerinden yararlanarak yaptığı hesaplamaya göre resmi gıda enflasyonu ortalama yüzde 68,5 olarak gerçekleşirken emeklilerde gıda enflasyonu yüzde 84,1 oldu. Üçüncü yüzde 20’lik gelir grubunun gıda enflasyonu yüzde 78,1 olurken, düşük gelirli ikinci yüzde 20’lik grubun gıda enflasyonu yüzde 89,5 ve en yoksul yüzde 20’lik gelir grubun gıda enflasyonu ise yüzde 107,6 olarak gerçekleşti.

Yüksek gelir gruplarının daha düşük gıda enflasyonu hissettiği görülüyor. Dördüncü (yüksek) yüzde 20’lik gelir grubunun gıda enflasyonu yüzde 65,5 olurken, en yüksek gelir grubunun gıda enflasyonu ise yüzde 49,9 oldu. Böylece en yoksul gelir grubunun gıda enflasyonu yüzde 108 olurken, en yüksek gelir grubunun gıda enflasyonu yüzde 50 oranında kaldı. Bu durum enflasyonun gelir gruplarına, farklı toplumsal kesim ve sınıflara göre önemli ölçüde farklı hissedildiğini ortaya koyuyor.

Gıda enflasyonunda olduğu gibi resmi ortalama enflasyon oranları da düşük gelirlilerin, emekçilerin günlük yaşamda karşılaştığı ve hissettiği oranlar değildir. Uluslararası alanda Avrupa, ABD, Almanya ve Japonya Merkez Bankaları gibi çeşitli kuruluşlar tarafından hissedilen/algılanan ve beklenen tüketici enflasyonu düzenli olarak yayımlanıyor. Ancak TÜİK, aylık Tüketici Eğilim Anketi gerçekleştirmesine rağmen, bunun çıktısı olan “hissedilen/algılanan enflasyon”u açıklamıyor. TÜİK, uluslararası kuruluşların yaptığı gibi halkın hissettiği/algıladığı enflasyon oranı ve beklenen enflasyonu da elinde hazır bulunan verileri işleyerek yeni bir veri olarak yayımlamalıdır.  TÜİK ayrıca gelir gruplarına göre enflasyon farklılaşmasını da açıklamalıdır.

TÜFE ve gıda fiyatları endeksi artmaya devam ediyor. 2005 Nisan’da 115,6 olan TÜFE endeksi, Nisan 2024’te 2207,5’e yükseldi. 2005 Nisan’da 111,9 olan gıda fiyatları endeksi ise 2024 Nisan’da 3237,6’ya yükseldi. Nisan 2005’te yüzde 8 olan yıllık enflasyon oranı Nisan 2024’te yüzde 69,8 oldu. 2005’te yüzde 3,5 olan yıllık gıda enflasyonu ise Nisan 2024’te yüzde 68,5’e yükseldi.

Öte yandan son yıllarda gıda enflasyonu ile genel enflasyon arasındaki fark açılmaya başladı. Nisan 2005’te TÜFE’yle aynı seyreden gıda fiyatları endeksi Nisan 2024’te TÜFE’nin 1.030 puan (yüzde 46,6) üstüne çıktı.

Metodolojik not: Dar gelirlilerin ve emeklilerin gıda enflasyonu hesabında, TÜİK’in gelire göre tüketim harcamasının ve temel gelir kaynağının hanehalkı tüketim harcamasının türlerine göre dağılımı (2022) verileri ile ana harcama gruplarına göre TÜFE verileri esas alındı.

DİSK-AR RAPORUNA ULAŞMAK İÇİN TIKLAYINIZ!